Cisza białego miasta - Eva García Sáenz de Urturi

Porzućmy na chwilę tę naszą szaro-burą zimę, ten smog i mroźne powietrze. Przenieśmy się do słonecznej Vitorii, stolicy kraju Basków w północnej części Hiszpanii. Oczywiście, jeżeli tylko nie obchodziliście ostatnio 20, 25, 30 urodzin lub jakichkolwiek, które są wielokrotnością liczby 5, bo to podstawowy klucz, według którego ofiary wybiera seryjny morderca. Gotowi na tę emocjonującą podróż?

Jesteśmy w pięknej Vitorii, jest środek lata. Skazany 20 lat temu za serię morderstw Tasio ma wkrótce po raz pierwszy opuścić mury więzienia na przepustkę. Problem w tym, że na krótko przed tym, w mieście dochodzi do kolejnych zbrodni. Jak mógł ich dokonać skazaniec, skoro przebywał wówczas w więzieniu? A może skazano niewłaściwego człowieka? Za sprawę zabiera się śledczy, specjalista w profilowaniu kryminalnym, nasz narrator i główny bohater Unai López de Ayala. Zrobi wszystko, aby zapobiec kolejnym zbrodniom. I choć nie zawsze błyskał intelektem i jak na znawcę ludzkich umysłów zdarzało mu się być nieco ciamajdowatym, to autorka sprawiła, że temu hiszpańskiemu policjantowi udało się wzbudzić moją sympatię. Chciałabym tylko powiedzieć, że z moją pomocą zdecydowanie szybciej rozwikłałby tę sprawę. Bo przecież nieraz mówiłam mu: idź tym tropem chłopie, nie zapala ci się czerwona lampka tu i tam? Sprawdź to! Ale on wiedział swoje i nieco błądził.

Nie bez przyczyny na początku wspomniałam, że „Cisza białego miasta” to emocjonująca podróż. Autorka bardzo dokładnie opisuje swoje rodzinne miasto, Vitorię oraz jej okolice. Każde zdarzenie, do którego dochodzi na kartach powieści toczy się w konkretnym miejscu, a my z łatwością możemy to sobie wyobrazić. Czytając, początkowo śmiałam się, że ta książka to trochę przewodnik turystyczny po kraju Basków, ale to naprawdę duży plus dla tej książki. Autorka osadziła akcję w mieście dobrze jej znanym. Prowadzi pościg wąskimi, klimatycznymi uliczkami miasta, przedstawia nam najważniejsze zabytki architektury, wtrąca co nieco z historii miasta. A wszystko to robi z takim wyczuciem, że nie są to opisy przyrody jak u Elizy Orzeszkowej w „Nad Niemnem” ;-) Bardziej trafne będzie tu porównanie sposobu, w jaki Remigiusz Mróz opisywał Opole w „Behawioryście” (tu najłatwiej mi dostrzec analogię, ponieważ jest to nasze rodzinne miasto, które znamy jak własną kieszeń). Vitoria stanowi idealne tło, dla tajemniczych zdarzeń. I choć książka jest bardzo współczesna, mamy twittera, wszechobecne smartfony fotografujące co się da, czy najnowsze nowinki technologiczne, to jednak miałam wrażenie, że zdarzenia z tych klimatycznych uliczek Vitorii (nawet teraz, gdy to piszę, mam je przed oczami) miały miejsce w dalekiej przeszłości. Być może dlatego, że akcja nawiązuje do świąt typowych dla kultury i tradycji baskijskiej, a być może sprawia to magia tego miasta.

Pomijając walory estetyczne ułatwiające teleportację do świata wykreowanego przez autorkę, musicie wiedzieć, że przede wszystkim „Cisza białego miasta” to trzymający w napięciu thriller. Co prawda niejednokrotnie miałam poczucie, że już rozwikłałam zagadkę, że wiem już wszystko, ale oczywiście autorka tylko sobie z nami pogrywała, myliła tropy, przerzucała podejrzenia na kogoś innego, żeby w końcu dojść do momentu kulminacyjnego, w którym… żartowałam, oczywiście, że nie zdradzę zakończenia :-)

Jeszcze tylko wspomnę, że to dopiero pierwsza część Trylogii białego miasta, która podobno pełna jest mrocznych rodzinnych tajemnic, baskijskiej kultury i tradycji. Nie mogę się doczekać kolejnych tomów!

Czytaj więcej »

Podpalacz – Wojciech Chmielarz

Kiedyś spontanicznie sięgnęłam po „Żmijowisko” Wojciecha Chmielarza... i przepadłam. To była jedna z najlepszych książek przeczytanych w ubiegłym (2018) roku. Wtedy usłyszałam, że autor ten ma na swoim koncie całkiem przyjemną serię o charyzmatycznym komisarzu, niejakim Jakubie Mortce. Moim pierwszym skojarzeniem był komisarz Forst – barwny i niesforny bohater stworzony przez Remigiusza Mroza. Trudno mi zatem nie porównywać tych dwóch postaci i serii. Uczciwie trzeba jednak przyznać, że Mortka wygrywa z Forstem.

„Podpalacz” to pierwsza część serii o komisarzu Mortce. Przenieśmy się na chwilę do mroźnej, ośnieżonej Warszawy. Policja otrzymuje zgłoszenie, że w spalonym domu znaleziono ciało. Wkrótce okazuje się, że mamy do czynienia z seryjnym podpalaczem, który grasuje w stolicy i dokonuje kolejnych przestępstw. Komisarz Jakub Mortka zmagający się właśnie z własnymi problemami osobistymi (rozwód, problemy finansowe i mieszkaniowe) musi się zmierzyć z serią podpaleń. Jak odkryć kto za tym wszystkim stoi, jeśli głównym problemem jest znalezienie jakiegokolwiek motywu działania?

Niby „Podpalacz” to po prostu dobry kryminał policyjny. W rzeczywistości jednak należą się wielkie wyrazy uznania dla autora za to, jak dobrze udało mu się stworzyć realistyczny obraz stołecznej policji. W końcu trafiłam na literackiego polskiego komisarza, który ma swój kodeks etyczny, stara się postępować zgodnie z zasadami (z naciskiem na stara się, nie mówię, że zawsze się udaje) i musi walczyć z wszechobecną urzędniczą machiną. Ot, po prostu poczciwy i sprawiedliwy glina, ambitny, choć trochę nieporadny życiowo. W prowadzone sprawy angażuje się całym sobą, na tyle mocno że cierpi na tym jego życie prywatne. Jak każdy człowiek ma swoje wady i zalety, co sprawia, że jest jakiś taki bardziej ludzki, realny. O wiele łatwiej jest mi uwierzyć w jego istnienie niż w to, że gdzieś po świecie kręci się zakopiański komisarz Forst.

Zagadka będąca głównym elementem fabuły jest dość zgrabna i co ważne, nie przekombinowana (tak, porównuję to z komisarzem Forstem spod pióra Mroza). Historia polowania na podpalacza wciąga. Co rusz mamy zwroty akcji, które rzucają nowe światło na prowadzoną sprawę. Co ważne, autorowi udaje się zaskoczyć czytelnika proponując nieszablonowe zakończenie. Całość opowiedziana jest przystępnym językiem. Kilka razy na moich ustach gościł uśmiech w reakcji na błyskotliwe dialogi i pewien ciekawy nurt muzyczny, który odgrywa niemałą rolę w całej tej historii ;-)

Tak jak na wstępie wspomniałam, „Podpalacz” to pierwszy tom serii. Ja jestem już po lekturze kolejnej części, czyli „Farmy lalek”. Ale o tej pozycji może opowiem innym razem.

Czytaj więcej »

W czepku urodzone – Weronika Nawara

Mam wrażenie, że ostatnio mamy do czynienia z pewną modą na książki dotyczące środowiska medycznego. Czasami głos zabierają dziennikarze obserwujący funkcjonowanie szpitala i służb ratunkowych (np. świetny dziennikarz wcieleniowy Paweł Reszka i jego Mali bogowie 1 i 2), czasami są to sami lekarze (np. Adam Kay w swojej książce „Będzie bolało”). Tym razem za sprawą Weroniki Nawary głos zabierają przedstawiciele środowiska pielęgniarskiego.

Chyba nikt nie ma wątpliwości co do tego, że pielęgniarstwo to niezwykle trudny i odpowiedzialny zawód. Jednocześnie społeczeństwo ma skłonności do umniejszania roli pielęgniarek, a pacjenci niejednokrotnie okazują niewdzięczność i sprawiają problemy. Mimo to one dzielnie realizują swoją misję okupując to niejednokrotnie własnym zdrowiem i kiepskimi relacjami w życiu prywatnym. Książka pomaga zrozumieć na czym polega praca pielęgniarek, poznać blaski i cienie pracy w tym zawodzie. Opisywane przez przedstawicielki (i przedstawicieli, bo choć pielęgniarstwo zdominowane jest przez kobiety, nie zabrakło męskiego głosu) tej profesji doświadczenia ukazują ich codzienność, trudności wynikające ze specyfiki pracy pielęgniarki, ale i chwile dzięki którym wciąż widzą w tym wszystkim sens. Cytowane wypowiedzi pozwalają na odczarowanie zawodu pielęgniarki, ale także ukazują ich trudną sytuację (np. niskie zarobki, niedobory kadrowe). Choć można odnieść wrażenie, że książka ta pisana jest przez pielęgniarki i dla pielęgniarek, to uważam, że jest to ważny głos w dyskusji na temat kondycji naszej służby zdrowia.

Weronika Nawara dopiero rozpoczyna swoją drogę w tym zawodzie. Choć to ona wskazana jest na okładce jako autorka, książka ta ma wielu autorów, ponieważ składa się właściwie z samych cytatów, a komentarzy autorki jest w niej jak na lekarstwo (nomen omen). Dzięki bezpośredniemu przytaczaniu wypowiedzi osób, z którymi rozmawiała autorka udało się zachować pewną naturalność, jednak mi zabrakło pełniejszej i spójnej narracji ze strony autorki. Owszem, dostrzegam starania nadania jakiegoś porządku przytaczanym cytatom poprzez wprowadzenie tematycznych rozdziałów, ale według mnie to za mało. Autorka na równi ze swoimi indagowanymi opowiada o swoich doświadczeniach i spostrzeżeniach, ale brakuje pełniejszej syntezy, bardziej obiektywnych wniosków wynikających z przytaczanych odpowiedzi.

Nie zrozumcie mnie źle, bo „W czepku urodzone” to bardzo interesująca lektura, poruszająca ważny i ciekawy temat, wnosząca sporo nowej wiedzy do mojego życia i uświadamiająca jak dużą rolę w szpitalnej machinie odgrywają pielęgniarki. Wątpliwości budzi we mnie natomiast sama struktura książki i wkład autorki w jej napisanie. Czy można powiedzieć, że ktoś napisał książkę, która w 90% składa się z samych cytatów, które nie są interpretowane ani analizowane? Nie przeczę, że samo dotarcie do pielęgniarek i pielęgniarzy, którzy zgodzili się poświęcić czas na rozmowę z autorką było dużym wysiłkiem, ale przetworzenie zgromadzonego materiału to oddzielna kwestia. Nie sztuką jest stworzyć książkę dokonując selekcji wypowiedzi innych osób, ważne jest aby jeszcze dokonać ich analizy i przedstawić wnioski z nich wynikające. Podsumowania – odezwy do pielęgniarek, które kończą rozdziały, to jednak za mało. Cytaty powinny służyć raczej obrazowaniu tego, co autor chce przekazać odbiorcom, a nie być bytem samym w sobie. Tutaj proporcje zostały wyraźnie zachwiane – zdecydowanie za mało (jak na książkę) głosu zabierała sama autorka.

I mimo że trochę narzekam, to uważam, że warto sięgnąć „W czepku urodzone”, choćby po to aby uświadomić sobie, jak wielką pracę wykonują pielęgniarki i najzwyczajniej w świecie po prostu je docenić, a mając z nimi styczność okazać im wdzięczność.

Czytaj więcej »